Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Artvin, doğudan Ardahan (115 Km), güney ve güneydoğudan Erzurum (236 Km), batıdan Rize (159 Km) illeriyle; kuzeydoğudan Gürcistan Cumhuriyeti toprakları  ile çevrelenmiştir. Kuzey-batısında Karadeniz vardır ve kıyı uzunluğu 34 km’dir. Artvin ili dağlık ve çok engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Bu alan genellikle ormanlarla kaplıdır. Ayrıca yaylalar ilde önemli bir yer almaktadır. Deniz seviyesinden yüksekliği 500 mt’dir.

Artvin, Doğu Karadeniz Bölgesinin iklim yönünden en çok değişkenlik gösteren yerlerinden biridir. Rakım faklılığından dolayı ılıman, sert ve Doğu Karadeniz iklimi özelliklerine rastlanılmaktadır…

1877-78 (93 Harbi) tarihinde Rusya’nın işgaliyle başlayıp, İngilizlerin, son olarak da Gürcistan’ın işgal ettiği bölge yaklaşık 45 yıllık bir esaret sonrası 7 Mart 1921’den itibaren tekrar Türk topraklarına katıldı.  

Nüfus:                        169,501 Kişi

Yüzölçümü:   7,436 Km2

İlçeleri:           Merkez, 8 ilçe ve 320 köy bulunmaktadır. İlçeleri; Ardanuç, Arhavi, Borçka, Hopa, Kemalpaşa, Murgul, Şavşat ve Yusufeli’dir.

Dağlar, Nehirler, Yaylalar

Dağlar: Karadeniz kıyısına paralel olarak uzanan Doğu Karadeniz Dağları’nın il sınırları içindeki uzantıları; Kaçkar, Altıparmak, Kükürtlü, İskaristi Dağları adıyla sınıra kadar uzanmaktadır. Bu dağ sırasının üzerinde çok sayıda dağ ve yüksek tepeler yer alır. Kaçkar (3937 m), Karçal (3428 m), Arsiyan (3164 m), Sahara (2799 m) Kaçkar Sıradağları’nın en yüksek tepeleri Altıparmak (3480 m.), Kavron (3932 m.) ve Verçenik’tir (3710 m.)

Göller, Akarsular:  İl sınırları içinde 30'a yakın akarsu vardır. Bunlardan Karadeniz'e dökülenler hariç, diğerleri Çoruh Nehri’nin kollarıdır. Karadeniz Havzası'nın belli başlı akarsularından olan Çoruh, ilimizin en büyük akarsuyudur. Çoruh Nehri’nin uzunluğu 376 km olup, 354 km'si yurdumuz sınırları içindedir. Nehrin il sınırları içindeki uzunluğu ise 150 km'dir.  Altıparmak (Barhal) Çayı: Artvin ili sınırları içinde yer alan Altıparmak (Barhal) Çayı, Kaçkar Dağları’nın güney yamaçlarından doğar, yaklaşık 40 km’lik bir mesafe kat ettikten sonra Yusufeli’nin 2 km. güneyinde Çoruh Nehri’ne karışır.

Gölleri: Borçka Karagöller, Şavşat Karagöl, Deriner Hidro Elektrik Santrali ve Baraj Gölü, Muratlı Baraj Gölü

Yaylalar:  Artvin, coğrafyası gereği yayla kültürünün korunduğu yörelerimizden birisidir. Başlıca yaylaları olarak Mersivan, Sahara, Bilbilan, Berta yaylaları (Duganala, Bikinala, Kaçhal ve Ak pınar yaylaları),  Arsiyan, Kaçkar, Ayder,Şavşat Karagöl, Çavdarlı, Cancır, Çurisbil, Aros, Salikvan,  Beyazsu, Kafkasör yaylaları sayılabilir.

Tarihi Yerler:

Artvin’de yer alan başlıca tarihi yerler arasında; Artvin (Livana) Kalesi, İskenderpaşa Camii ve Türbesi, Şavşat (Satlel) Kalesi ve Ferhalı Kalesi, Ardanuç (Gevhernik), Ciha (Arhavi) Kalesi bulunmaktadır.

İnanç turizminin önemli merkezlerinden olan Artvin'de Altıparmak (Barhal), Hamamlı (Dolıshane) Manastır Kilisesi (Merkez), Tekkale - Dört Kilise Manastırı,  İşhan Kilisesi (Yusufeli ilçesi), Rabat–Bulanuk Manastırı (Ardanuç ilçesi), İbriga Şapeli (Borçka ilçesi), Tibeti Kilisesi, Satlel ve Köprülü Kilise (Şavşat ilçesi), Porta (Pırnallı) Manastır Kilisesi (Merkez), Esbeki Manastır Kompleksi önemli olan kilise ve manastırlardır.

Gezmeyi Unutmayın:

Artvin’e giderseniz: Doğa sporları, doğa gezileri ve tarihi yerler tutkunları için doğru yerlerden birindesiniz. Yaylaları gezmeyi, Artvin Kalesini görmeyi, eğimli köprülerini, Artvin Ata Tepe, Hatila Vadisi cam seyir terası, Mençuna ve Maral Şelalesi, Macahel köyü, Çifte Köprüler, Cehennem Deresi Kanyonu ve elinizden geldiğince tarihi yerleri gezmeyi unutmayın.

Yöresel Lezzetler:

Kaygana, Benekli Alabalık, Pancar Yemeği…

Artvin mutfağı Karadeniz yemekleri ile Gürcistan yemeklerinin harmanlandığı bir lezzet sunuyor. Yöresel lezzetlerin arasında Puçuko, Karalahana kavurması ve sarması, Panbar (Şalgam) yemeği, Silor, Hamsili Pilav, Hamsili ekmek, Benekli Alabalık, Kaygana, Kalaco, Turşu Kavurması, Laz Böreği, Püşürük Çorbası, Hasuta, Hinkal, Ziron, Pushal, Kuymak Artvin’e gidildiğinde tadılması gereken lezzetler diyebiliriz.

İlginç bilgiler:

* İlin bir önceki adı Çoruh olup, 15 Şubat 1956 tarih ve 6668 sayılı kanunla Artvin olmuştur.

* Her yıl Geleneksel Boğa Güreşleri Festivali yapılır, Kafkasör festivali bunların içinde en ünlüsüdür.

* Türkiye’nin en zengin bitki çeşitliliğine sahip ilidir. Türkiye florasının yaklaşık yüzde 13’ü Artvin’de bulunuyor.

* Artvin’e en yakın havaalanı Gürcistan – Batum havaalanıdır. Artvin Merkez’den Sarp Sınır Kapısı’na kadar 88, Gürcistan tarafında ise 13 km. olmak üzere 101 kilometre uzaklıktadır.

* Efeler Ormanı, sadece Türkiye'nin değil, neredeyse bütün Avrupa'nın insan eli değmemiş ekosistemidir. Bilimsel olarak GEF-II projesi, sahada uygulanmıştır. Biyosfer Rezerv Alanlarına sahip olup, biyolojik çeşitlilik açısından zengindir. Saf Kafkas Arı ırkı için gen koruma havzasıdır.

* Cehennem Deresi Kanyonu tipik bir kanyon vadidir. 500 m. uzunluğunda 70 m. genişliğinde ve 6 m. derinliğindedir. Ardanuç suyuna açılır. Dünyada sayılı kanyon vadileri arasında yer alır. Amerika’nın Arizona eyaletine bağlı bulunan Grand Canyon’dan (Büyük Kanyon) sonra dünyanın en büyük ikinci kanyonudur.

Ünlü Artvinliler:

Kazım Koyuncu, Cengiz Kurtoğlu, Adem Büyük, Resul Dindar, İsrafil Köse, Uğur Çavuşoğlu, Mustafa Topaloğlu, Turgay Ciner, Kadir Topbaş.

Yapmadan Dönme:

Elinize fotoğraf makinesini aldınız ve kartpostal gibi fotoğraflar çekmek istiyorsunuz.  O zaman Artvin doğru yerlerden biri sizin için. Yaylalarında, tarihi mekanlarında, göllerinde size müthiş kareler çekmenizi vaat ediyor. Adrenalin tutkunu iseniz Çoruh Nehrinde Rafting yapmadan, festival zamanına denk getirirseniz yaylalara çıkmadan, özellikle Kafkasör yaylasında Boğa güreşlerini izlemeden (Hiç olmazsa bizimkiler İspanya’nın ki gibi vahşi değil) Cehennem deresi kanyonunu görmeden, Karagöl’de ve şelalelerinde dolaşmadan, güzel bir manzarada horon tepmeden, kahvaltıda Kuymak yemeden, diğer yöresel lezzetleri tatmadan, ciğerlerinize bol bol oksijen doldurmadan dönmeyin derim…

Ümit ŞENER

Kaynak:

Artvin Valiliği, coğrafya.gen.tr, Artvin Belediyesi, kurtulportalı.gov.tr, TC. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü web, Artvin.org.tr,