Peyami Safa Bir Tereddüdün Romanı adlı eserini psikolojik tahliller yaparak ve bireylerin iç dünyalarını temel alarak oluşturmuştur. Eserde genel olarak ümitsizlik, tereddüt, ölüm düşüncesi gibi fikirler roman kahramanlarının kafasında dönüp durmaktadır. Eserin kahramanları Vildan, Mualla ve muharrirdir (yazar). Mualla, batı tarzı eğitim almış olmasına karşın doğu ile batı yaşamı arasında gidip gelmektedir. Aynı zamanda evlilik çağı gelmiş olmasına rağmen bu konuda da tereddütleri vardır. Vildan ise Avrupa’dan gelmiş, daha modern ve batı tarzı bir yaşam sürmektedir.
Roman, “Mualla kendisine çok tavsiye edilen bu kitabı okumakta hâlâ tereddüt ediyordu.” cümlesiyle başlar. Devamında ise muharrir ile Mualla’nın bir davette tanışmaları ve ardından karakterlerin ruhsal karışıklıklarından ortaya çıkan tereddütler anlatılır. Tanışmalarından bir müddet sonra muharrir, Mualla’ya evlenme teklifi eder. Mualla’nın hemen her konuda olduğu gibi evlilik konusunda da tereddütleri vardır. Böylece Peyami Safa ilk önce Mualla üzerinden bize tereddüt hissini aktarmış olur.
Romanda ikinci kadın karakter olan Vildan ile muharrir bir müddet duygusal birliktelik yaşamışlardır. Romanda dikkatimizi çeken hususlardan biri Vildan ile muharririn ölüm, aşk, tereddüt, yaşam ve düşünce tarzı konularındaki karşılıklı konuşmalarıdır. Burada Peyami Safa kendi düşüncelerini bu konuşmalar üzerinden okuyucuya aktarmaktadır. Böylece okuyucuya, muharrir Peyami Safa olabilir mi? sorusunu sordurtur. Vildan, muharrir ile konuşurken kendisini açık bir şekilde anlatır. İyi ve kötü taraflarını, ölmek ve yaşamak arasında duyduğu tereddüdü olanca çıplaklığıyla ortaya koyar. Vildan muharrire karşı ne kadar açık olursa olsun bir zamanlar kendisiyle aynı duygu ve düşünceleri paylaşan bu adamın Mualla ile tanıştıktan sonra değiştiğini görür. Muharririn, Mualla ve Vildan arasında seçim yapma konusunda tereddütleri vardır. Muharrir, Vildan’ı mı yoksa Mualla’yı mı seçecek? Mualla evlilik teklifine ne cevap verecek? Vildan’ın aklında dönüp duran ölüm ve yaşam düşüncesi nasıl sonuçlanacak? Mualla, Vildan ve muharririn tereddütleri nasıl son bulacak? gibi sorular kitabın sonuna kadar zihnimizi kurcalar.
Peyami Safa Bir Tereddüdün Romanı eserinde kişilerin tereddütlerinden bahsederken bir yandan da ülkelerin, sanatçıların tereddütlerinden, Batılılaşma ve geleneksellik arasındaki tereddütten bahsetmiştir. Romanda yer alan bir diyalogda muharrir Vildan’a şöyle söylemektedir: “Hakikatte sen de tereddüt ediyorsun. Roma ile İstanbul arasında, hile ile samimiyet arasında, ölümle hayat arasında tereddüt ediyorsun. Sonra ben ve benim olduğum zümre de tereddüt içindeyiz... Bütün Avrupa aynı tereddüt içinde: Almanya, Fransa ve İngiltere sağla sol arasında gidip geliyorlar. Milli ve beynelmilel cereyanlar, dini lâzühdî cereyanlar, katolik izdivaç ve serbest aşk cereyanları, ahlaki ve gayri ahlaki cereyanlar bütün beşeri iradeyi ikiye bölüyor ve tereddüde düşürüyor.”
KİTABIN KÜNYESİ
ADI: Bir Tereddüdün Romanı
YAZARI: Peyami Safa
YAYINEVİ: Ötüken Yayınları
SAYFA SAYISI: 200
İLK BASIM YILI:1933
PEYAMİ SAFA KİMDİR?
1899’da İstanbul’da doğdu. Meşhur şair İsmail Safa’nın oğludur. Düzenli bir öğrenim göremedi. Kendi kendisini yetiştirdi. Posta Telgraf Nezareti’nde çalıştı. Öğretmenlik, gazetecilik yaptı. Hayatını yazıları ile kazandı. 15 Haziran 1961’de İstanbul’da öldü.
Kardeşi İlhami ile Yirminci Asır adlı bir akşam gazetesi çıkardı. Bu gazetede ilk hikâyelerini imzasız yayınladı. Kültür Haftası ve Türk Düşüncesi adlarında iki de dergi çıkardı. Öldüğü zaman Son Havadis gazetesi başyazarı idi.
Peyami Safa halk için yazdığı edebi değeri olmayan romanlarını “Server Bedi” imzası ile yayınladı. Sayıları 80’i bulan bu eserler arasında Cumbadan Rumbaya romanıyla Cingöz Recai polis hikâyeleri dizisi en ünlüleridir. Ayrıca ders kitapları da yazdı. Peyami Safa’nın fıkra ve makalelerinde sağlam bir mantık dokusu ve inandırıcılık görülür. Romanlarında olaydan çok tahlile önem verdi. Toplumumuzdaki ahlak çöküntüsünü, medeniyetin yarattığı bocalamayı, nesiller ve sosyal çevreler arasındaki çatışmayı dile getirdi.
Eserleri: Sözde Kızlar, Süngülerin Gölgesinde, Canan, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Fatih-Harbiye, Yalnızız, Biz İnsanlar, Millet ve İnsan, Sosyalizm, Nasyonalizm, Doğu-Batı Sentezi, Yazarlar-Sanatçılar-Meşhurlar, Türk Grameri, Yeni Talebe Mektupları, Türkçe İzahlı Fransız Grameri…
Hazırlayan: Havva KOTAN
